قطع برق یکی از مشکلات رایج در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی است و می‌تواند فعالیت‌های روزمره را مختل کرده یا حتی به خطرات جدی منجر شود. چراغ اضطراری یکی از مهم‌ترین تجهیزاتی است که برای حفظ ایمنی، تداوم فعالیت و جلوگیری از حوادث در چنین شرایطی طراحی شده است.
در این مقاله به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم که چراغ اضطراری چیست، چگونه کار می‌کند، چه استانداردهایی برای آن وجود دارد و چرا استفاده از محصولات باکیفیتی مثل چراغ‌های اضطراری رداکس (Redox) اهمیت دارد.

چراغ یا روشنایی اضطراری چیست؟

چراغ اضطراری یک سیستم روشنایی مستقل از شبکه برق است که در هنگام قطع برق، به‌طور خودکار فعال شده و روشنایی لازم را در محیط فراهم می‌کند. اجزای اصلی یک چراغ اضطراری شامل:

• باتری قابل شارژ (لیتیم‌ یون یا نیکل‌کادمیم و سربی اسیدی در مدل‌های قدیمی‌تر)

• مدار کنترل شارژ و حفاظت باتری

• LEDهای پرنور و کم‌مصرف

• سنسور تشخیص قطع برق (و در برخی مدل‌ها سنسور نوری)

• بدنه مناسب نصب ثابت

چراغ‌های اضطراری برای فضاهایی طراحی شده‌اند که قطع برق در آن‌ها ممکن است موجب خطر، سردرگمی یا توقف فعالیت شود. بنابراین از اجزای اصلی حفظ ایمنی در ساختمان هستند.

چرا باید چراغ اضطراری داشته باشیم؟

۱. افزایش ایمنی و جلوگیری از حوادث

برق که قطع می‌شود، اولین پیامد آن عدم دید کافی و خطراتی مثل زمین‌خوردن، برخورد با وسایل، یا بسته شدن مسیرهای خروج است. چراغ اضطراری با روشن‌کردن مسیرهای اصلی، از وقوع بسیاری از حوادث جلوگیری می‌کند. مهمترین ویژگی یک روشنایی اضطراری خودکار بودن آن است به این معنا که با قطع برق بدون نیاز به اقدام کاربر، به صورت خودکار روشن می‌شود.

۲. حفظ امنیت ساختمان

در تاریکی، احتمال سرقت، خرابکاری و ورود غیرمجاز افزایش می‌یابد. روشنایی اضطراری باعث حفظ دید و جلوگیری از ایجاد نقاط کور می‌شود. این موضوع مانع بزرگی برای انواع خرابکاری است. آمارها نشان می‌دهد که بیشتر دزدی‌ها و خرابکاری‌ها در تاریکی صورت می‌گیرد. وجود چراغ‌های اضطراری از ایجاد این شرایط جلوگیری می‌کند.

۳. تداوم فعالیت در خانه و محل کار

در منازل مسکونی انجام کارهایی مانند مراقبت از کودک، سالمند، یا استفاده از سرویس‌ها، رفت‌وآمد در شب با داشتن چراغ اضطراری در زمان قطع برق نیز امکان پذیر است. در محل کار با وجود روشنایی اضطراری از توقف کامل فعالیت جلوگیری شده و ایمنی کارکنان حفظ می شود. 

۴. مصرف انرژی بسیار کم

چراغ‌های اضطراری دارای LED مانند روشنایی‌های اضطراری رداکس در حالت آماده‌ به‌ کار انرژی ناچیزی مصرف می‌کنند و فقط باتری را شارژ نگه می‌دارند بنابراین ضمن داشتن شرایط ایمن، موجب افزایش مصرف انرژی نمی‌شوند. 

۵. کاهش اضطراب هنگام تاریکی

وجود روشنایی در قطع برق، به‌ویژه برای کودکان و سالمندان، آرامش روانی و حس امنیت را افزایش می‌دهد. حتی دیده شده برخی حیوانات خانگی نیز در تاریکی مطلق دچار ترس و وحشت می‌شوند.

استانداردها و الزامات نصب چراغ اضطراری

استفاده از چراغ اضطراری در بسیاری از کشورها و از جمله داخل ایران الزام قانونی دارد. در ادامه به مهم‌ترین استانداردهای مرتبط اشاره می‌کنیم:

استانداردها و مقررات ایران

۱. مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان (سیستم‌های برق‌رسانی)

این مبحث تأکید می‌کند که:

• مسیرهای خروج، راه‌پله‌ها، لابی‌ها، پارکینگ‌ها و فضاهای بسته باید مجهز به روشنایی اضطراری باشند.

• چراغ اضطراری باید حداقل ۱ ساعت توانایی روشنایی بدون برق را داشته باشد.
  (در برخی کاربری‌ها بیش از ۹۰ دقیقه الزامی است)

۲. مبحث ۳ مقررات ملی ساختمان (حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق)

در این مبحث الزام شده که روشنایی اضطراری باید:

• در زمان آتش‌سوزی یا قطع برق فعال باشد.

• مسیرهای فرار را روشن نگه دارد.

• مانع ایجاد تاریکی ناگهانی در تخلیه اضطراری ساختمان شود.

۳. سازمان آتش‌نشانی

آتش‌نشانی نصب چراغ اضطراری در موارد زیر را اجباری می‌داند:

• راه‌پله‌ها و پله‌فرار

• سطوح شیب‌دار و پارکینگ‌ها

• ورودی و خروجی ساختمان

• اتاق‌های تأسیسات

• محل تابلو برق اصلی

استانداردهای بین‌المللی

EN 60598-2-22 (اروپا)

استاندارد تخصصی تجهیزات روشنایی اضطراری است که الزامات مشخصی برای موارد زیر دارد:

• نوع باتری و حفاظت در برابر شارژ اضافی

• الزامات دمایی و رطوبتی

• حداقل لومن مورد نیاز

• مشخصات فنی LED ها

NFPA 101 (آمریکا – Life Safety Code)

یکی از مهم‌ترین منابع جهانی در ایمنی ساختمان است. در این استاندارد بیان شده:

• حداقل زمان روشنایی اضطراری ۹۰ دقیقه است.

• حداقل شدت نور مسیر خروج باید ۱ لومن بر متر مربع باشد.

محل نصب مناسب چراغ اضطراری

برای بیشترین کارایی، چراغ اضطراری باید در مکان‌هایی نصب شود که هنگام قطع برق بیشترین نیاز به روشنایی وجود دارد. این مکان‌ها شامل موارد زیر است:

• راهرو و ورودی‌ها

• راه‌پله و پاگرد

• اتاق خواب‌هایی که پنجره ندارند.

• پارکینگ

• اتاق برق و تابلو برق ساختمان

• انباری و فضاهای بدون نور طبیعی

• فروشگاه‌ها و کارگاه‌ها

چراغ‌های اضطراری رداکس در مدل‌های مختلف تولید شده‌اند تا نصب در انواع فضاهای خانگی و تجاری را پوشش دهند.

چراغ اضطراری چگونه کار می‌کند؟

چراغ اضطراری سه وضعیت اصلی دارد:

۱. حالت عادی (برق وصل است)

• باتری در حال شارژ یا آماده‌به‌کار است.

• مصرف برق بسیار کم بوده که تنها صرف تغذیه مدارات می‌شود.

۲. حالت اضطراری (قطع برق)

• سیستم به طور خودکار فعال می‌شود.

• LED ها با شدت مشخص روشن می‌شوند.

• در مدل فوتودیانا، اگر محیط روشن باشد، با قطع برق، چراغ روشن نمی‌شود.

۳. بازگشت به حالت عادی

• با وصل شدن دوباره برق، چراغ اضطراری خاموش شده و باتری آن شارژ می‌شود.

چراغ‌های اضطراری رداکس دارای مدار محافظ برای جلوگیری از شارژ اضافی هستند؛ بنابراین باتری آسیب نمی‌بیند.

معرفی چراغ‌های اضطراری رداکس (Redox)

رداکس یکی از تولیدکنندگان تخصصی تجهیزات اضطراری است که محصولات آن بر اساس نیاز واقعی کاربران طراحی شده‌اند. برخی ویژگی‌های مهم محصولات:

• باتری لیتیومی با عمر حدود ۲ سال

• طراحی مادام‌العمر با امکان تعویض باتری

• قابلیت عملکرد هوشمند برای جلوگیری از روشن شدن بی‌دلیل

• مصرف انرژی بسیار پایین

• کیفیت ساخت مناسب نصب ثابت

• مناسب برای ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری

مدل‌هایی مانند فوتودیانا با سنسور نوری داخلی، مصرف باتری را به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌دهند و سیستم شارژ ایمن رداکس نیز عمر باتری را افزایش می‌دهد. مدل‌های ساده‌تر مانند فوتوکارینا تنها دارای عملکردهای اولیه هستند و از کارایی مناسب برخوردار بوده ضمن اینکه اقتصادی‌تر هستند.

نتیجه‌گیری

چراغ اضطراری یک وسیله ضروری برای حفظ ایمنی، جلوگیری از حوادث و تداوم فعالیت در زمان قطع برق است. وجود آن در بسیاری از نقاط ساختمان طبق استانداردهای ایران و جهان الزامی است.
چراغ‌های اضطراری رداکس با کارکرد هوشمند، کیفیت ساخت بالا و طراحی مناسب نصب ثابت، یک گزینه مطمئن برای خانه و محل کار محسوب می‌شوند.